Kultuurhoezen

Hoe gaat het nu met …?

Peter Barthel van initiatief Kultuurhoezen aan het woord (september 2024)

Wat is er gelukt?
De eerste pilot van het Kultuurhoes in Wehe-den Hoorn is geëindigd en positief geëvalueerd in het rapport ‘Wenkend perspectief voor dorp, regio en provincie’. De pilot had een moeizame aanloop, maar initiatiefnemer Peter Barthel is uiteindelijk zeer te spreken over het resultaat. “Ik ben heel tevreden, maar het had nog wat mooier gekund,” vertelt hij.
“Alle bezoekers van het Kultuurhoes vinden het geweldig. We hebben inmiddels een schilderclub, repetities van koor Noorderstem, er worden muzieklessen gegeven, maar ook technieklessen, kooklessen en er zijn vergaderingen en optredens georganiseerd en nog wel meer.”

Welke hobbels zijn genomen?
Peter: “Wij hoopten een leegstaand pand in bruikleen te krijgen om dat nieuw leven in te blazen, maar toen werd er toch een huur gerekend. Hierdoor heeft de pilot wat korter geduurd dan gepland. De timing zat ook tegen, doordat de dorpsvisie van Wehe-den Hoorn eerst ontwikkeld moest worden”.

Wat is er niet gelukt?
Het oorspronkelijke plan, het realiseren van een netwerk van samenwerkende Kultuurhoezen in leegstaand erfgoed is nog niet gelukt. Er is wel een tweede Kultuurhoes in beeld, in Bedum. Peter vertelt dat hij af en toe telefoontjes krijgt van mensen die er ook wel zin in hebben, maar hij moet ze nee verkopen, omdat niet duidelijk is waar het geld vandaan moet komen.

Wat was de rol/bijdrage van Roemte?
Het was oorspronkelijk de bedoeling dat het Kultuurhoes én Toukomst-project Zaaiplaatsen in het pand zouden komen, maar dat lukte niet. Peter: “Alleen konden we de huur niet opbrengen. Roemte heeft dat financiële gat gedicht, anders hadden we het Kultuurhoes helemaal niet kunnen doen. Daarnaast heeft Roemte een waardevolle intermediaire rol gehad tussen de gemeente en ons.”

Hoe nu verder?
Half september 2024 kwam er na de positieve evaluatie gelukkig witte rook van de kant van de gemeente voor een tweede jaar Kultuurhoes. In het dorp zijn ze blij dat er weer geld is tot juli 2025, maar de race is nog niet gelopen. Het project is nog niet duurzaam en wat financiering betreft is het krap, omdat er naast de huur en het programma ook altijd kosten gemaakt worden voor personeel en communicatie, zoals een website en een krantje.
Peter: “We hebben gepraat met Nij Begun en ik hoop op een samenwerking. Daar spreken ze óók over culturele hubs en ‘levenslang leren’. Een Ommelands netwerk van samenwerkende Kultuurhoezen blijft nog steeds de droom.”

Roemte projectleider Karina Bakx aan het woord over Kultuurhoezen:

Wat is er gelukt?
Tijdens de pilot is een programma van workshops en culturele activiteiten opgestart en aangeboden aan mensen in Wehe-den Hoorn en omgeving.
“De pilot gelukt en is positief geëvalueerd, waarbij de behoefte aan een dergelijk programma in deze streek is aangetoond”, vertelt Karina. “Het is ook gelukt rekening te houden met de tijdelijke bewoning in de oude school, door het plaatsen van een keuken en scheidingswand. Hierdoor hoefde dat deel van het pand niet onnodig leeg te staan.”

Welke hobbels zijn genomen?
Oorspronkelijk was het de bedoeling dat de pilot van het Kultuurhoes twee jaar zou duren. Door vertraging en veel wisselingen onder de betrokken personen, zowel bij het initiatief zelf als de gemeente, waren de budgetten niet meer toereikend voor een pilot van twee jaar.
Karina: “De opstart van de pilot ging langzamer dan voorzien, doordat het programmaonderdeel was van andere processen. Dit zorgde voor veel vertraging.”

Wat is er niet gelukt?
“Uit de evaluatie blijkt dat de focus van Kultuurhoezen moet liggen op het aanbieden van programma en niet zozeer op het herbestemmen van markant erfgoed”, vertelt Karina. “De dubbele doelstelling van Kultuurhoezen is dus niet gelukt.”
Het opzetten van een intensieve samenwerking met IKC Hoogholtje is ook niet gelukt door overmacht, net als een samenwerking met Toukomst-project Zaaiplaatsen. Zij beschikten niet tijdig over hun budgetten. Karina: “Zo zie je maar dat het wel of niet of deels lukken van zo’n project niet echt vooraf te voorspellen is”.

Welke rol heeft Roemte gespeeld?
Roemte heeft de huur voor de school voorgeschoten en de contacten met de partners en de gemeente gelegd en warm gehouden. Er zijn een aantal kleine verbouwingen bekostigd en uitgevoerd, zodat het pand deels bewoond kon blijven tijdens de pilot. Vanuit Roemte is ook een programmamaker aangereikt.
Karina: “We hebben Kultuurhoezen geadviseerd en begeleid tijdens de pilot. Daarnaast hebben we ons netwerk gedeeld en meegedacht over een toekomst voor Kultuurhoezen.”

Hoe verder vanaf nu?
De pilot heeft ruim negen maanden geduurd en is afgerond, met een positief evaluatierapport en een voorstel voor een vervolg.
Karina: “Gezien het Kultuurhoes ook binnen de dorpsvisie van Wehe-den Hoorn past, lijkt het logisch om dat daar te doen. Als het nodig is kan Kultuurhoezen voor huisvesting een nieuwe hulpvraag aan Roemte stellen. Verder moet er een bedrijfsmodel worden gemaakt, waarin duidelijk wordt waar het geld voor de workshops vandaan komt.”

De vorige keer dat we de initiatiefnemer over het project spraken was in 2023. Hieronder lees je over het opzetten van het Kultuurhoes in Wehe-den Hoorn.

Initiatiefnemer: Peter Barthel (november 2023)

Opzet

Aan het eind van de zomer is het Kultuurhoes klaar voor gebruik en kunnen omwonenden er organiseren wat voor hen belangrijk is. Iedereen kan met een idee komen, zoals een koor, toneel- of fotoclub, muzieklessen, een breicursus of een theaterworkshop. Maar mensen kunnen er ook heen om een concert of tentoonstelling te organiseren of bezoeken.

Het podium in de aula is geschikt voor optredens en lezingen en de oude schoollokalen voor lessen. Er is een bar en halfopen keuken aanwezig. Voor senioren is dit bijvoorbeeld een mooie plek om samen te koken. Jongeren zouden een filmclub kunnen oprichten, voor films gemaakt met je mobiele telefoon.

“Mensen willen steeds meer hun vrije tijd leuk en nuttig besteden, maar er is amper iets in de buurt als het gaat om kunst, cultuur, vrijetijdsbesteding en elkaar ontmoeten,” legt initiatiefnemer Peter uit. “Zaken die juist zo belangrijk zijn voor de aantrekkelijkheid en leefbaarheid van een dorp.”

Ontwikkelen

Momenteel wordt in het voorste deel van de oude school geklust. Daarna moet er geschilderd worden. “Ik ben net al even gaan praten in het café om te vragen of er een schilder is die het hier beneden netjes kan maken,” zegt Peter.

Een kwartiermaker gaat de omwonenden informeren en uitnodigen om met ideeën te komen. Het Kultuurhoes zorgt voor laagdrempelige huur en materialen. “Als er bijvoorbeeld een gospelkoor wil komen oefenen, is hier al een piano. Als een club hier Gronings wil koken, hebben we een keuken,” legt Peter uit.

“Het doel is een heel netwerk van Kultuurhoezen in de provincie. We willen markante leegstaande panden herbestemmen, in samenspraak met de gemeenten. Zo willen we de leefomgeving versterken, zodat mensen zich hier graag vestigen en de jeugd blijft.” Of het Kultuurhoes na de pilot in dit pand blijft is nog afwachten, want er moet wel huur betaald worden. Grote plannen zijn er al wel. Zo is het schooltje in het dorp al zeer geïnteresseerd in de mogelijkheden van bijvoorbeeld technieklessen en zouden ze op termijn mogelijk ook naar het pand willen verhuizen.

Als de droom werkelijkheid wordt, kan elke Ommelander op elk moment gebruik maken van een Kultuurhoes, in een leegstaande kerk, oud stationnetje of voormalig gemeentehuis. Bijvoorbeeld om een zaal te huren voor een familiefeest, het volgen van lessen in muziek, dans, fotografie, beeldende kunst en noem maar op. Omwonenden kunnen samen actief bezig zijn of als bezoeker genieten van kunst en cultuur.

Financieren

Peter vertelt hoe dit idee tot stand is gekomen. “Omdat we een cultuurstichting zijn in het Hogeland gingen we eerst maar eens in deze gemeente praten. De gemeente stelde voor om in dit Hogeland College te beginnen. Deze locatie is eigenlijk veel te groot. Daarom hebben we nu alleen het voorste deel van de school. Daar gaan we tot volgend jaar zomer een pilot doen en dan zien we op termijn hoe het verder moet.” Gedurende dat jaar verhuurt Roemte een deel van de voormalige school aan Kultuurhoezen.

Er is anderhalf jaar geleden geld gekregen van Toukomst, waarvan al een deel is besteed aan discussiegroepen, huur en energiekosten. Daarnaast is ook een deel van het geld gegaan naar het monitoren van het proces. Dat is uitgevoerd en gerapporteerd door de vakgroep ruimtelijke wetenschappen van de Rijksuniversiteit Groningen. Dat wordt nu vervolgd door andere mensen, zodat er ook ‘lessons learned’ komen.

Peter: “We hopen dit eerste Kultuurhoes in oktober feestelijk te kunnen openen, mogelijk met een klein festivalletje. Het begint nu echt leuk te worden dus nu moeten we het ook gaan waarmaken.”