Cultuurhistorisch Centrum Loppersum

Hoe gaat het nu met …?

Cock Peterse van initiatief Cultuur Historisch Centrum Loppersum aan het woord (februari 2025)

Wat is er gelukt?
Cultuurhistorisch Centrum Loppersum (CHC) huurt het pand in het centrum nu anderhalf jaar van Roemte. ‘Dat loopt perfect,’ vertelt initiatiefnemer Cock Peterse. ‘Onze doelstelling is om tentoonstellingen te maken en bewoners te betrekken bij alles wat met de cultuur en geschiedenis van Loppersum en omgeving te maken heeft.’
Het CHC organiseert drie tentoonstellingen per jaar. Begin januari 2025 is een tentoonstelling geopend in het kader van tachtig jaar vrede.
Cock: ‘De meest succesvolle tentoonstelling ging over Loppersum in de jaren zestig. Er zijn toen ook een filmavond en verhalencafés georganiseerd, waar mensen kwamen vertellen over hun leven hier in de zestiger jaren. Tijdens Koningsdag en de feestweek waren er wel duizend bezoekers en zijn er honderden mensen binnen geweest.’

Wat is er niet gelukt?
Binnen de ambities van het CHC gaat alles goed. Er is een hackathon georganiseerd, met als onderwerp: Hoe wordt het CHC eigenaar van het pand en moet je dat wel willen? Er ontstond een enthousiaste discussie met onder andere mensen van Roemte en ervaringsdeskundigen op het gebied van versterking, subsidies, musea en bouwkosten.
‘Het resultaat van de hackathon is dat het vrijwel onmogelijk is voldoende fondsen te verwerven en bevoegdheden te hebben over het pand als je geen eigenaar bent,’ vertelt Cock.

Welke hobbels zijn genomen?
De echte uitdaging komt nog met de versterking van het gebouw. Cock: ‘De indeling van de ruimte is niet geschikt, doordat er een scheidingswand en een badkamer in zitten. We herbergen ook het archief van de historische vereniging, maar de locatie is te vochtig.’
Over de versterking zijn ze in gesprek met Nationaal Coördinator Groningen (NCG). Zij zijn verantwoordelijk voor het aardbevingsbestendig maken van het pand.
‘We hopen dat het snel gaat lopen en we de ruimtes beter kunnen indelen met een goed klimaat.’

Wat is de rol van Roemte?
Het CHC huurt het pand van Roemte en de gemeente betaalt de eerste vijf jaar de huur. ‘Wij zijn dus spekkoper,’ vertelt Cock.
Op dit moment praten ze over de financiering voor de aankoop die in het voorjaar moet plaatsvinden, zodat ze eigenaar worden en subsidies voor verduurzaming kunnen aanvragen.
‘Roemte overlegt daarvoor met de gemeente en het NCG en zet zich daar tweehonderd procent voor in,’ vertelt Cock. ‘Roemte helpt ons ook een hypotheekconstructie te krijgen die voor ons werkt, zodat we ongeveer dezelfde lasten houden. Roemte is echt onze reddingsboei. Zonder hen was het nooit gelukt.’

Hoe verder vanaf nu?
Tijdens de verbouwing krijgt het CHC van de gemeente een alternatieve locatie in de buurt, zodat ze door kunnen gaan.
De versterking begint over ongeveer een jaar. Voor die tijd zijn er nog twee tentoonstellingen, waaronder een tentoonstelling over kraamzorg in Loppersum door de jaren heen. Cock: ‘Verder wordt dit een jaar van voorbereiding, overleg en financiering regelen.’

Roemte-adviseur Hennie van Beek aan het woord:

Wat is er gelukt?
Volgens Hennie van Beek, fondsenwerver bij Roemte, doet Cultuurhistorisch Centrum (CHC) Loppersum het erg goed. ‘Er is al ontzettend veel gelukt. Ze organiseren hele mooie tentoonstellingen, zoals onlangs een tentoonstelling over mythen en sagen rondom het dorp.’
Op dit moment is er een tentoonstelling die terugblikt op de oorlog en vergelijkingen maakt met uitspraken die mensen nu doen. Hennie: ‘Het is echt een tentoonstelling die je aan het denken zet’.
Het CHC organiseert met veel energie wisselende tentoonstellingen. Er komen veel mensen om de tentoonstelling te bekijken, een praatje te maken of voor de geschiedenis van hun ouders en voorouders. ‘Het doel van het CHC is mensen in contact brengen met de historie van Loppersum en omgeving en dat lukt dus ontzettend goed.’
Ze hebben recent een prijs gewonnen en kunnen daardoor 25.000 euro investeren in het schilderwerk van de gevel, die ze terug willen brengen in de stijl van de Amsterdamse School.

Wat is er niet gelukt?
‘Tot op heden is alles gelukt. Behalve extra gelden om te kunnen investeren tijdens de versterking, maar die komen nog wel als het pand in eigendom is. Ik kan niks negatiefs bedenken eigenlijk,’ zegt Hennie.

Welke hobbels zijn genomen?
‘Bij dit project is het glas halfvol. De dingen die minder goed gaan zie ik eigenlijk niet. Het enthousiasme is onverminderd en het bestuur is onveranderd,’ vertelt Hennie. ‘Ze zijn nog geen eigenaar van het pand, waardoor ze nog geen fondsen kunnen aanvragen, maar dat is op te lossen.’

Wat is de rol van Roemte?
Roemte denkt mee over het bereiken van eigenaarschap en fondsenwerving. ‘Ik denk actief met ze mee over hoe we het eigenaarschap kunnen organiseren. We voeren verschillende gesprekken met partijen over hoe we dat haalbaar kunnen maken. Inhoudelijk zijn zij zelf eigenaar van wat ze doen in het gebouw.’

Hoe verder vanaf nu?
Roemte en het CHC gaan er samen voor zorgen dat het pand in eigendom komt. Vervolgens gaat het CHC het van Roemte geleende geld aflossen. Hennie: ‘We streven ernaar dat het eigenaarschap voor de versterking georganiseerd is, maar wanneer de versterking precies begint is aan Nationaal Coördinator Groningen (NCG).’
‘Ik waardeer het initiatief ontzettend als aanvulling voor Loppersum. Het is een mooie plek waar Lopsters elkaar kunnen ontmoeten. Ze zitten midden in het dorp en vervullen een rol om heden en verleden met elkaar te verbinden, want zonder verleden geen toekomst.’

De vorige keer dat we initiatiefnemer Cock over het project spraken was in 2023. Hieronder lees je over het opzetten van CHC in Loppersum.

Initiatiefnemers: Cock, Els en Henk

Het Project

“De basis is de Historische Vereniging Loppersum. Daar bouwen we op verder en dat breiden we uit,” aldus Cock. De geschiedenis van en verhalen over het dorp Loppersum vormen daarin de leidraad. Zo organiseert de vereniging bijvoorbeeld lezingen in het dorpshuis en informatieve dorpswandelingen. Een mooi voorbeeld van het historisch onderzoek dat de HVL verricht is de ‘armenlap’. Dat is een stuk begraafplaats waar de minder bedeelden van het dorp hun laatste rustplaats vonden, zonder persoonlijk gedenkteken. Cock vertelt dat er dankzij onderzoek van de vereniging nu een bord op de begraafplaats prijkt, waar de namen van de overledenen aan de anonieme graven gekoppeld zijn. “Dat vind ik zo mooi, je ziet zo aan de namen gelijk een stuk sociale geschiedenis.”

Ontwikkelen

Het nieuwe pand biedt veel vastigheid. Het archief van de HVL komt samen op één plek en het Centrum werkt goed als vertrekpunt van bestaande activiteiten, vertelt Cock. “Je kan ook zeggen: ‘we ontmoeten elkaar voor de kerk’, maar dit geeft veel meer mogelijkheden. Je kan mensen voor aanvang alvast iets laten zien, je kan ze koffie schenken en je kan bij slecht weer een deel van de presentatie binnen doen.” Zo gaat het Cultuurhistorisch Centrum Loppersum meer worden dan alleen een plek waar de HVL een onderkomen vindt.

Daar passen ook nieuwe activiteiten bij en de initiatiefnemers barsten van de ideeën. Zo is er een samenwerking met de lokale toneelgroep en zijn er voor kinderen diverse educatieprogramma’s, onder andere over erfgoed en aardbevingen. Verder is er volgend jaar een feestweek met als thema de jaren zestig. Daar is voor ieder wat wils. Speelse momenten zoals een soapserie-toneelstuk op het marktplein worden afgewisseld met schoolprogramma’s waarin kinderen hun grootouders interviewen. “We willen graag de mensen in Loppersum en omgeving laten zien dat geschiedenis eigenlijk overal is, en cultuur net zo,” vertelt Els. “Er zit veel meer in zo’n klein dorp dan je denkt. Daar willen we mensen van bewust maken.”

Financieren

Tijdens een wandeling door het pand schetst Cock hoe het Centrum er in de toekomst uit kan komen te zien. Naast het voorste tentoonstellingsdeel bestaat het pand uit een buitenplaats, een oude opslagplaats die ook omgebouwd wordt tot tentoonstellingsruimte. “Om waardevolle spullen tentoon te stellen moeten die ruimtes ook aan bepaalde eisen voldoen. Dat willen we gaan regelen. Zo kunnen we ook samen gaan werken met grotere musea.” Op de bovenverdieping komt mogelijk een atelier of een artist-in-residenceplek: het kan nog alle kanten op. Verder wordt er ook op detailniveau gewerkt om het pand zo mooi mogelijk te maken. Zo wordt de originele voordeur, in de stijl van de Amsterdamse School, weer in ere hersteld.

Het zijn mooie plannen voor het pand aan de Hogestraat 17, dat in april werd aangekocht door Roemte. Met die koop ging de wens naar een eigen locatie, die al sinds 2017 leeft bij de initiatiefnemers, in vervulling. De komende vijf jaar huurt het CHCL de locatie van Roemte, met de ambitie om het uiteindelijk zelf aan te kopen.Cock: “We willen het pand het liefst binnen twee jaar in eigendom hebben, dan kunnen we gaan versterken en verbouwen. Die versterking is best substantieel; denk aan vloeren, wanden en daken. Daar zoeken we naar koppelkansen: tijdens de versterking willen we ook gaan isoleren, sommige wanden weghalen en het pand op andere manieren aanpassen.” Momenteel helpt Roemte de initiatiefnemers met die fondsenwerving voor dat proces.

Ondanks dat er dus nog veel te gebeuren staat, gingen op 3 juni de deuren van het Cultuurhistorisch Centrum Loppersum voor het eerst open. Die deuren werden niet geopend door de initiatiefnemers, maar door de Lopsters die de opening bezochten. “Want,” zo spreekt Els de bezoekers toe, “het Centrum moet vooral een pand van jullie worden.” Met het tentoonstellen van zes zeldzame gouden muntstukken, onderdeel van de Lopster muntschat, is de kop er in ieder geval vast af. Tegelijkertijd wordt er stug doorgewerkt aan een nog mooiere toekomst voor het verhaal van Loppersum.