Ecodorp Land van Aine

Hoe gaat het nu met …?

Bewoner Erik-Jan Kant aan het woord (mei 2025)

Wat is er gelukt?
“Ik denk dat we al heel veel hebben bereikt. Wat we proberen te doen is met zorg voor elkaar en de aarde te leven, en dat lukt. We brengen het echt in de praktijk. Het dorp is er en de gemeenschap staat. En we blijven gewoon doorgaan, we zijn met veel dingen bezig,” zegt Erik-Jan.

Erik-Jan: “Als je er zelf woont, merk je de veranderingen vaak maar langzaam. Maar telkens als er mensen van buiten op bezoek komen en ik door hun ogen naar het Ecodorp kijk, besef ik pas hoeveel we al hebben gedaan. We zijn in 2019 gestart met de aankoop en nu, zes jaar later, zijn we echt al een heel eind. Dat is ontzettend leuk om te zien.”
Land van Aine heeft een constructieve samenwerking met de gemeente, een vereiste voor het slagen van het initiatief.
“We hebben al heel veel gedaan aan het opschonen van dit stukje van de aarde; waaronder het vervangen van veel asbestdaken. Op het eerste veld zijn de huizen zo goed als af en er wordt hard gewerkt aan de volgende lichting. We hebben veel gedaan: de moestuin en voedselbossen aangelegd, een helofytenfilter gebouwd en gewerkt aan de gemeenschap – er wordt bijna elke dag voor elkaar gekookt. Ook organiseren we meditatie en allerlei gezamenlijke activiteiten. We doen mee aan open dagen, Open Monumentendag en geven rondleidingen aan zo’n 2000 bezoekers per jaar. De Kathedraal, een van de oude hallen, heeft weer een dak en wordt nu gebruikt voor o.a. dansfeesten en fotografie.”
Sinds 2023 zijn er drie huizen opgeleverd: één in april 2023 en twee in 2024. In 2025 volgen huis 4 en 5; huis 6 t/m 10 is in aanbouw. In het ecodorp wonen nu 35 volwassenen, 18 kinderen en meestal twee langdurige vrijwilligers of bouwhulpen. Drie nieuwe gezinnen zijn in de kennismakingsfase. Er wordt vooral gezocht naar jonge instroom tot ongeveer 35 jaar.

Welke hobbels zijn genomen?
Erik-Jan: “De grootste uitdaging is natuurlijk het geld. We zijn een burgerinitiatief, dus er zit geen geld van een projectontwikkelaar achter. We doen alles zelf en proberen zelf het geld bij elkaar te krijgen. Daarom houden we het zo goedkoop mogelijk door zoveel mogelijk zelf te doen.”
Ecodorp Land van Aine is een groep idealisten maar wel met heel veel vakkennis. Kennis op gebied van technische zaken maar ook van o.a. gemeenschapsvorming, renovatie van erfgoed, moestuinen en voedselbos. Door heel veel zelf te doen en de hulp van vrijwilligers kan er om de financiën heen gewerkt worden.
“En we proberen natuurlijk ook dingen te ontwikkelen zodat we inkomsten uit het dorp genereren. Met deze inkomsten kunnen we weer de volgende projecten opstarten,” vertelt Erik-Jan. “Het geld voor materialen en specialistisch werk moeten we zelf bij elkaar brengen, bijvoorbeeld met eigen middelen en subsidies. Hoeveel financiering er is, bepaalt het tempo en de volgorde waarin we de projecten kunnen aanpakken.”

Wat is er niet gelukt?
“Voor de renovatie van de kathedraal hadden we een bepaald budget, maar al snel bleek dat het herstel meer werk én meer geld zou kosten dan we hadden gedacht. We hebben daardoor maar een deel van het dak kunnen aanpakken en de rest moeten we voorlopig nog even laten liggen.”
Hopelijk kan Land van Aine daar op termijn mee verder, maar dat hangt af van de financiële mogelijkheden. Erik-Jan: “Wat nog niet gelukt is, komt vooral doordat we het geld er nog niet voor hebben, en simpelweg omdat we niet alles tegelijk kunnen doen.”

Welke rol heeft Roemte gespeeld?
“Met de lening die Roemte heeft gegeven, konden we een deel van de fabriek en de kathedraal renoveren. Zonder die lening was dat nu nog niet gelukt. Zo zorgen we ervoor dat de karakteristieke gebouwen behouden blijven. En dat hebben we voor een groot deel te danken aan de financiering van Roemte,” zegt Erik-Jan.
Een fijn neveneffect van het contact met Roemte is dat het ecodorp z’n netwerk heeft kunnen uitbreiden, bijvoorbeeld tijdens de Roemtedag, en nieuwe mensen uit de regio heeft leren kennen.
“Een deel van onze missie is om mensen te inspireren, om te laten zien dat het mogelijk is of op een andere manier kan. Op een Roemtedag krijg je dan bezoekers die anders niet langs waren gekomen, en dat kan leiden tot nieuwe ontmoetingen en inspiratie.”

Hoe nu verder?
Erik-Jan: “We gaan één van de loodsen, Loods C, opnieuw inrichten zodat er een grotere ruimte komt voor het ecodorp en voor het organiseren van activiteiten, evenementen en bijeenkomsten. Niet alleen voor mensen van het ecodorp maar ook voor mensen uit de directe omgeving, zoals inwoners van Ter Apel.”
Om die loods te ontwikkelen is een tweede lening aangevraagd bij Roemte.
“Dit is één van de grote projecten die we dit jaar en het komende jaar willen opstarten, naast de bouw van de huizen, het aanleggen van de nutsvoorzieningen en de verdere ontwikkeling van het dorp en de gemeenschapsvorming.”

Roemte projectleider Bart Koolhaas aan het woord (mei 2025)

Wat is er gelukt?
“Ecodorp Land van Aine heeft de eerste Roemte lening twee jaar geleden gekregen en gebruikt om het asbestdak te saneren en twee fabrieksgebouwen wind- en waterdicht te maken, vertelt Bart. Het dorp doet het goed, de eerste huizen zijn verrezen en het is inmiddels een levendige community.
“Het is echt heel leuk om te zien hoe een voorheen vervallen terrein waar gedeald werd en hangjongeren rondliepen tot een levendige gemeenschap is uitgegroeid. En hier is het dorp Ter Apel ook heel blij mee. “Die transformatie is natuurlijk met name door de inzet van de bewoners zelf gerealiseerd, maar we zijn blij dat we met een stukje financiering ook hebben kunnen bijdragen.”

Welke hobbels zijn genomen?
Volgens Bart is Land van Aine een mooi initiatief maar zijn er vanuit traditioneel financieringsperspectief wel wat uitdagingen. Het land zit in een aparte stichting en mag ook niet verhandeld worden. Er kan geen hypotheekrecht op gevestigd worden en daarmee heb je als geldverstrekker geen zekerheden. “Maar ook voor Roemte is het lastig; onze Investeringscommissie kijkt normaliter met name naar de verstrekte zekerheden en dit project is met het ontbreken van onderpand een uitdaging.”
Voor de renovatie van Loods C is een groot leenbedrag nodig. “Omdat volgens ons investeringsreglement onderhandse leningen zonder zekerheden alleen verstrekt mogen worden voor een maximale looptijd van 5 jaar wordt de afbetalingsdruk op het initiatief veel te hoog. Uiteindelijk hebben we daarom besloten om het bedrag in kleinere stukken te hakken.”

Wat is er niet gelukt?
“De plannen en sich lopen allemaal door maar we hadden natuurlijk liever gezien dat we de tweede lening voor het volledige aangevraagde bedrag hadden kunnen financieren. Maar ons investeringsreglement staat dat niet toe.”

Welke rol heeft Roemte gespeeld?
Roemte heeft een lening verstrekt in 2023 en 2025. Bart sluit verdere aanvragen niet uit, want de financieringsbehoefte is groter dan wat nu is toegekend.

Hoe nu verder?
Land van Aine omvat een gigantisch terrein met enorme opstallen waar voor generaties werk ligt, de community zal zich door blijven ontwikkelen.
Bart: “Land van Aine is onlangs voor een tweede financiering bij ons gekomen voor het ombouwen van Loods C tot evenementenruimte. Dat zijn ambitieuze plannen waar weer de nodige bouwkundige uitdagingen in zitten. Ecodorp land van Aine is een mooi initiatief en het zou erg leuk zijn om als Roemte bij betrokken te blijven. Ik verwacht dat Land van Aine ons wel blijft vinden.”

De vorige keer dat we Erik-Jan en Susan over het project spraken was in 2023. Hieronder lees je over het opzetten van Ecodorp Land van Aine in Ter Apel.

Initiatiefnemers: Susan, Erik-Jan

Het project

De groep bouwt een ecodorp waar mensen in harmonie leven, met elkaar en met de aarde. Het terrein beslaat verschillende gebieden voor woonhuizen, ontmoetingsplekken, moestuinen, een voedselbos, een zwemvijver, werkplekken, een camping en een stilteplek. Daaromheen zal de wildernis blijven bestaan.

Iedereen die de missie en visie onderschrijft, mag zich aanmelden om bij te dragen of er te komen wonen. Voordat iemand echt bewoner wordt, is er wel een traject van kennismaken. Erik-Jan: “De groep vormt een open gemeenschap, die als inspiratie kan dienen voor de maatschappij. We organiseren veel momenten waarop we contact hebben met mensen uit de omgeving, zoals workshops en open dagen.” De omwonenden van het ecodorp zijn positief. Susan: “Voordat wij hier kwamen, was er veel vandalisme en dorpsgenoten voelden zich niet altijd veilig. Ze zijn dus vooral blij dat we hier zijn.”

Ontwikkeling

Waar projectontwikkelaars meestal een terrein kaal maken, bouwen ze hier vooral om de natuur heen. “Bij de fabriek wordt nu een asbestdak gesaneerd, maar er stonden bomen in de weg. Toen hebben we gezorgd voor een andere ingang, zodat de bomen konden blijven staan. Op die manier behouden we de bijzondere wilde natuur hier,” vertelt Susan.

Het haalbaarheidsonderzoek besloeg ruim twee jaar, vanwege het moeilijke terrein. “De samenwerking met onder andere de gemeente vonden we erg fijn. Er werd vooral gekeken naar wat wél kon.” Er is bodemonderzoek gedaan en er moest een bestemmingsplanwijziging komen: van ‘zware industrie’ naar ‘wonen ecodorp’. “Een bestemmingsplanwijziging op dat niveau is echt uniek en op dit moment de enige in Nederland,” vertelt Susan.

De meeste bewoners wonen nu in yurts, pipowagens en tiny houses. Momenteel worden huizen gebouwd en enkele velden bouwrijp gemaakt. Erik-Jan: “Ik ben hier nog meer buitenmens geworden dan ik al was, door veel in de moestuinen te werken. Die worden steeds rijker qua opbrengst, wat goed is voor de leefbaarheid hier.”

Financiering

Het veiligstellen, saneren van het asbestdak en wind- en wachterdicht maken van twee oude karakteristieke fabrieksgebouwen bekostigen ze met een lening van Roemte, subsidies van het Rijk en geld van de coöperatie. Om inkomsten te genereren worden de fabrieksterreinen verhuurd voor filmen, fotografie en workshops. Kleinschalige bedrijvigheid is toegestaan, wat weer huurinkomsten opbrengt. Ook wat geld betreft is de groep idealistisch; het bedrag van vijftienduizend euro dat je als nieuwe bewoner inlegt, krijg je grotendeels weer terug. Bij nieuwe leden wordt vooral gekeken naar social commitment. Erik-Jan: “Natuurlijk ga je als bewoner hier lekker genieten, maar het is ook de bedoeling dat je bijdraagt. Dat kan op verschillende manieren, aangezien iedereen weer andere kwaliteiten heeft.”

Susan vertelt over de afspraken die ze hebben met de gemeente om het stap voor stap te mogen doen. “We zijn een burgerinitiatief en geen projectontwikkelaar met een zak geld die de boel binnen een jaar rond heeft. Zowel Roemte als de gemeente waren bereid binnen de regelgeving mogelijkheden en kansen te creëren. Anders was het allemaal niet gelukt,” zegt Susan.

“Uiteindelijk hebben we het terrein met Stichting Noordeland voor één euro aangekocht,” vertelt Susan. “Maar daar komen natuurlijk nog wel tonnen bij voor sanering, veilig en bouwrijp maken. We zorgen bijvoorbeeld dat de asbestdaken, die hier al minimaal 40 jaar liggen, nu vervangen worden. Het voelt daarom ook gerechtvaardigd om gebruik te maken van subsidies. We maken een stukje aarde weer schoon.”