Kunstcentrum De Ploeg

Maria Bolt van Stichting Kunstcentrum De Ploeg

Het rijksmonument in neogotische stijl met dichtgetimmerde ramen is niet te missen. Het doel is dat het statige gebouw aan de Mernaweg in Wehe-den Hoorn compleet gerenoveerd en omgetoverd wordt tot een kunstcentrum rondom kunstkring De Ploeg. Als alles volgens plan verloopt willen de initiatiefnemers het gebouw eind 2025 in gebruik nemen. Samen met stichting Erfgoed de Marne, Roemte en de andere initiatiefnemers werkt Maria Bolt namens Stichting Kunstcentrum De Ploeg aan de grootse plannen voor de prachtige oude school.

Hoe gaat het nu met …?

Maria Bolt van initiatief Kunstcentrum De Ploeg aan het woord (december 2024)

Wat is er gelukt?
“Op vrijdag 6 september 2024 hebben we het hoogste punt gevierd, dat was een prachtig moment. De bouw, de restauratie en het herbestemmingsplan verlopen volgens planning,” vertelt Maria Bolt. “En we hebben een miljoen van het Waddenfonds toegekend gekregen.”
Het inrichtingsplan is klaar en er is een definitief ontwerp. Dat moet nu allemaal uitgevoerd worden.
“Het gebouw krijgt een beetje een sociëteitsgevoel en wordt gezellig en comfortabel, passend bij het pand uit begin vorige eeuw, maar wel met een moderne touch. Het is ook aan alle kanten hersteld en versterkt. De tuin wordt vooral een groene en interessante plek, waar je ook even fijn kunt zitten met een kopje koffie.”

Welke hobbels zijn genomen?
“Er zijn voortdurend allerlei hobbels,” vertelt Maria. “In zo’n rijksmonument kom je dingen tegen die toch weer anders moeten. Het gaat dan vooral over bouwtechnische hobbels. Maar er is een goede aannemer, een goede projectleider en mensen die meedenken. De samenwerking verloopt goed en als we iets tegenkomen, zoeken we daar oplossingen voor.”
Het kunstcentrum heeft nog geen museale status, maar daar wordt aan gewerkt. Het nadeel hiervan is dat bepaalde fondsen niet aangevraagd kunnen worden, terwijl die wel belangrijk zijn.

Wat is er niet gelukt?
“We zijn nog volop met het project bezig, dus dat is lastig te zeggen. Er moeten nog fondsen geworven worden voor een deel van de inrichting en de tuinplannen. Maar het loopt allemaal goed.”
Er is nu iemand betrokken bij het project met specifieke kennis over fondsenwerving, zodat ook andere fondsen dan cultuursubsidies worden aangevraagd.
“We hebben samen met Roemte het programmaplan 2025-2028 geschreven, maar dat heeft helaas niet tot een meerjarensubsidie van de provincie geleid. Wel zijn er fondsen toegezegd voor het eerste kunstprogramma.”

Welke rol heeft Roemte gespeeld?
“Roemte heeft een belangrijke rol bij het inhoudelijke deel van het kunstcentrum. We hebben samen het programmaplan en het nomadisch programma geschreven. En we hebben dankbaar gebruik gemaakt van de contacten die Roemte heeft met kunstenaars en vormgevers,” vertelt Maria. “De producenten van het nomadisch programma zijn nu in the lead. Roemte blijft op de achtergrond betrokken en adviseert en kijkt mee.”

Hoe nu verder?
Ze gaan nu verder met het realiseren van de restauratie en de herbestemming. De financiering van de inrichting en de tuin is nog niet helemaal rond, maar daar heeft Maria alle vertrouwen in.
“We zijn nu volop bezig met de aanloopperiode naar de openingsexpositie en het starten van het Kunstcentrum dat in de zomer van 2025 zal worden geopend.

Roemte projectleider Karina Bakx aan het woord:

Wat is er gelukt?
Naast het miljoen van het Waddenfonds, krijgt het Kunstcentrum ook een bijdrage van het Mondriaanfonds. Met dat geld kunnen alle kunstenaars die meewerken aan het nomadisch programma fair pay betaald worden.
“We hebben hier een succesvolle samenwerking tussen een erfgoedgarde die dingen bewaren heel belangrijk vindt en een jonge, creatieve voorhoede die spannende kunstprojecten wil maken. Dat komt in Kunstcentrum de Ploeg mooi samen.”
Volgens Karina heeft het kunstcentrum nu al zijn bestaansnoodzaak bewezen. Met crowdfunding is een muurschildering van Jan van der Zee gered uit een oude school. Dat fresco krijgt een plekje in het kunstcentrum. Ook het scheepje Alida dat nu bij scheepvaartmuseum Groningen ligt, krijgt een permanente plek in de tuin van het kunstcentrum. Karina: “Daar gingen Ploegleden op varen om landschappen te schilderen.”

Welke hobbels zijn genomen?
“In het begin was het moeilijk om te beginnen aan een project waar nog geen geld voor was. Je wil wel een website om aan te kondigen dat er iets komt. Dus er moeten een vormgever en een tekstschrijver aan het werk en er moet een marketingcampagne komen. Maar ook de bedrijfsvoering moet worden ingericht. Voor veel initiatieven onderop is dat een strop,” vertelt Karina.

Wat is er niet gelukt?
De meerjarensubsidie is niet gelukt, ondanks positieve juryrapporten. Dit kwam doordat zowel de provincie als het rijk vonden dat dit wat te voorbarig was voor een nieuw museum zonder opgebouwd portfolio.
“Ze hebben ons wel geadviseerd op de sterke punten van het programma en waar nog ruimte voor verbetering is.”

Welke rol heeft Roemte gespeeld?
Karina: “Roemte heeft wat zaken voorgefinancierd en met fondsenwerving gezorgd dat juist de opstartkosten zijn gefinancierd. Wij hebben vooral een rol gespeeld bij de ontwikkeling van het programma en het profiel van het Kunstcentrum.”

Hoe verder vanaf nu?
Roemte begeleidt het project tot de opening en de eerste tentoonstelling met conceptbewaking, fondsenwerving en het delen van het culturele netwerk. Binnenkort wordt een nieuwe directeur geworven voor het kunstcentrum.
“In september 2024 is het nomadisch programma gestart, waarbij jonge kunstenaars het Hogeland intrekken. Daar gaan zij kunstwerken maken, gebaseerd op het gedachtegoed van Kunstkring de Ploeg. Die werken worden getoond op de feestelijke opening van het kunstcentrum in 2025.”

De vorige keer dat we initiatiefnemer Maria over het project spraken was in 2023. Hieronder lees je over het opzetten van Kunstcentrum De Ploeg in Wehe-den Hoorn.

Initiatiefnemers: Maria, Jan

Het Project

Na het herstel van het gebouw en de uitvoering van het plan van de architect, wordt de oude school ingericht als Kunstcentrum De Ploeg. Kunstkring De Ploeg is in 1918 opgericht door een aantal kunstenaars die  meer buiten de gebaande paden wilden werken en verlangden naar meer expositiemogelijkheden in Groningen. “De potentie van dit monumentale gebouw is fantastisch. Daar kun je zoiets moois mee doen,” zegt Maria Bolt, geboren en getogen in het dorp. Maria houdt zelf enorm van de kunstwerken, waarin veel kleurrijke Groninger landschappen voorkomen.

Kunstcentrum De Ploeg Sint-Jozefschool
De voormalige Sint Jozefschool aan de Mernaweg in Wehe-den Hoorn, waar het te realiseren Kunstcentrum De Ploeg zich zal gaan vestigen. Beelden: Lisa Bommerson.

In het kunstcentrum komen wisselende exposities van kunstwerken van De Ploeg. Daarvoor werken ze onder andere samen met het Groninger Museum dat een groot deel van de Ploegcollectie in het depot heeft. “We willen een interactief kunstcentrum worden, met bijvoorbeeld wisselende thema-exposities, educatieve programma’s voor de jeugd en een ‘Ploegrondje’, een mooie wandeling rondom het dorp. De Ploeg is Groningse cultuur en staat ook voor de waarden die uit het Gronings komen. De nuchterheid, het open landschap, ruimte, vrijheid, het meanderen van het water en het bijzondere licht boven het Groningse platteland tussen stad en wad.”

Ontwikkelen

“Er moet flink verbouwd en gerestaureerd worden. Daken moeten hersteld worden en in het expositiegedeelte gaat een aantal raampartijen eruit. Op andere plekken gaan de hoge ramen juist weer open. Uiteindelijk moet het expositiedeel levend, licht en mooi worden, net als de rest van het gebouw,” vertelt Maria.

Binnenruimte Kunstcentrum De Ploeg
Het licht van buiten het gebouw zal effect gaan uitoefenen op de ervaring binnen de muren van het Kunstcentrum.

Er zal ook nog meer onderzoek plaatsvinden, zoals naar de originele kleuren in het gebouw. Daarnaast is een interieur- en een tuinontwerp nodig. Deze moeten dan ook weer passen bij de stijl van kunstkring De Ploeg, net als de huisstijl en de website, zodat het een mooi geheel wordt. Daar ondersteunt Roemte bij.

Het kunstcentrum wordt zo geconstrueerd dat het aan alle museale eisen gaat voldoen. Klimatologisch, maar ook qua beveiliging en licht moet het kloppen. Naast de zalen met kunstwerken, komt er ook horeca, een winkel, een atelier en een ruimte voor vergaderingen en andere bijeenkomsten zoals lezingen. “Het bezoek moet een beleving worden. We hebben een hoog ambitieniveau en willen dat mensen vaker dan een keer per jaar het kunstcentrum bezoeken. Dan moet er steeds iets nieuws zijn. Wat wij vanuit de Stichting Kunstcentrum De Ploeg heel belangrijk vinden is dat het kunstcentrum toegankelijk is voor iedereen. Cultuur is heel belangrijk. Dat zegt iets over wie wij zijn en hoe wij naar de wereld kijken. En als we dat ook aan jeugd kunnen meegeven, doet het ook iets met hoe zij gaan kijken.”

De potentie van dit monumentale gebouw is fantastisch. Daar kun je zoiets moois mee doen.
Deurpost Kunstcentrum De Ploeg

Financieren

Er is geld uit het Nationaal Programma Groningen voor herstel van het gebouw, maar voor de activiteiten die volgen moeten de plannen en financiering nog verder uitgewerkt worden. Het pand wordt gehuurd van Stichting Herstel Erfgoed De Marne, die het gebouw heeft aangekocht. “We werken samen met de gemeente. Het bestemmingsplan is gewijzigd en de vergunningen zijn binnen. Daarnaast ondersteunt de gemeente ons bij diverse andere zaken,” vertelt Maria.

Er is nog genoeg werk te doen. Naast een plan voor alle activiteiten moeten ook het pand en de tuin ingericht worden. “Roemte helpt ons daarbij en ook bij het aanvragen van subsidies en fondsen. Zo werken we samen om te zorgen dat het een goed onderbouwd plan wordt,” legt Maria uit. Het kunstcentrum krijgt geen depot en gaat ook geen werken aankopen. “We hebben diverse contacten met nazaten van oud Ploegleden. Deze contacten omarmen wij. We willen bekijken hoe we ook dat een plek kunnen geven in het Kunstcentrum.”

Meer weten over dit project?
Karina Bakx Roemte

Mail Karina: karina@roemtegroningen.nl

Expertises: Cultuur, Gebouwbeheer, Broedplaatsen
Karina Bakx Roemte